Jusepe de Ribera

Jusepe lub José de Ribera, zw. Lo Spagnoletto – hiszpański malarz i grafik okresu baroku. Był synem szewca. Miał 2 braci – Jeromira i Juana. Niewiele wiadomo o jego młodości spędzonej w Walencji. Naukę malarstwa rozpoczął w wieku 12-13 lat, prawdopodobnie u Francisca Ribalty, który posiadał renomowaną pracownię w Walencji. Ok. 1610 opuścił Hiszpanię i udał się do Włoch. Pewny jest jego pobyt w Parmie i Bolonii w 1611. W latach 1613-1616 zamieszkiwał w Rzymie. W listopadzie 1616 przeniósł się do Neapolu. Wkrótce ożenił się z 15-letnią Cateriną Azzolino, córką malarza. Z tego związku urodziło się 5 dzieci: Antoine Simon, Marguerite, Ana, François Antoine i Marie Françoise. Jako nadworny malarz księcia Osuna miał zapewnione wysokie dochody. Swoje obrazy sygnował ”Valenciano” lub ”Jusepe de Ribera lo spagnolo”. Z powodu niskiego wzrostu Włosi nazywali go Lo Spagnoletto (Maleńki Hiszpan). W 1621 wicekrólem Neapolu został książę Alba, który nie był admiratorem twórczości Ribery. Malarz otrzymywał mało zamówień. Braki finansowe nadrabiał specjalizując się w grawerstwie. Coraz bardziej pociągały go też rysunek i kompozycje graficzne (gł. akwaforta). W 1626 udał się do Rzymu, gdzie z rąk papieża Urbana VIII odebrał w Bazylice św. Piotra Krzyż Orderu Rycerzy Chrystusowych. Został też przyjęty do Akademii św. Łukasza. Stawał się coraz bardziej sławny. Diego Velázquez, kilkakrotnie odwiedzający Neapol, nabył jego obrazy do pałacu w Escorialu. W 1637 opat kartuzji San Marino złożył u niego duże zamówienie na wystrój kościoła. Pracy tej poświęcił ostatnie lata życia. Od 1643 cierpiał na nadciśnienie, powodujące częściowy paraliż.

Malował sceny religijne, mitologiczne i rodzajowe. Wzorował się na Caravaggiu, z którym spotkał się dwukrotnie. Studiował malarstwo Rafaela i Carraccich. Malował przede wszystkim starców o wychudzonych ciałach, świętych męczenników – ujętych w gwałtownych ruchach, o twarzach noszących znamiona przerażenia lub spokojnie oczekujących na męczeństwo. W późniejszym okresie twórczości, być może pod wpływem Domenichina, Guida Reniego i Rubensa, znacznie rozjaśnił paletę i zaczął stosować swobodniejsze pociągnięcia pędzla oraz bardziej złożone kompozycje.

Jego uczniami byli m.in.: Salvator Rosa, Aniello Falcone, naśladowcą – Luca Giordano.